اصلیترین مراکز برگزاری این رسم باشکوه دینی در شهرها و آبادیهای اطراف کویر مرکز ایران به چشم میخورد، از جنوب خراسان گرفته تا سمنان، دامغان، خمین، نواحی قم، کاشان، ابیانه، خور و بیابانک، زواره، اردستان، نائین و ...، و در بین این مناطق، بیشترین و شاخصترین نخلها در استان یزد، متمرکز است. به گونهای که میتوان گفت، هیچ آبادی نیست که یک یا چند نخل امام حسین(ع) در آن یافت نشود.
مراسم نخل برداری از ویژگیهای منحصر به فرد از میان مراسمهای ویژه محرم و عزاداری در یزد محسوب میشود که با همکاری و همدلی اهالی در تمام مراحل مراسم، از کمک مالی گرفته تا کمک در تزئین و عَلَم کردن و حمل آن در روز عاشورا و ... برگزار میشود. و جالب اینکه در برخی موارد، زرتشتیان یزد نیز در ساختن نخلها، همیاری و همکاری دارند. آنها حضرت سیدالشهدا (ع) را همسر شهربانوی ایرانی دانسته و نسبت به وی احترام و ارادت خاصی قائل هستند.
ایام ماه محرم و صفر از دیرباز نزد ایرانیان از جایگاه خاصی برخوردار بوده و دو ماه خاص عزاداری شیعیان جهان به شمار میرود از اینرو در هر منطقه ای برگزاری آن با آداب و سنن خاصی همراه بوده، در یزد نیز شور برپایی این مراسم آغاز شده است.
در استانهای مختلف کشورمان هر سال شاهد برگزاری مراسمی ویژه و خاص مناطق مختلف هستیم که برگزاری آن حاکی از ارادت و علاقه مسلمانان حتی اقلیتهای مذهبی به امام حسین(ع) و خاندان گرامی ایشان است.
در یزد نیز که استانی مذهبی است و آوازه عشق و ارادت مردم آن به ائمه اطهار(ع) به خارج از مرزها نیز رسیده است هرساله مراسمی خاص برپا میشود و علاوه بر مردم استان که خود میزبان برگزاری مراسمهای مختلف هستند، افرادی از سایر استانهای کشور و تعداد بسیاری توریست خارجی نیز به تماشای شور حسینی این خطه از کشورمان میآیند.
زرگترین نخل استان یزد هم اکنون در شهرستان تفت قرار دارد و هر سال در روز عاشورا جمعیتی میلیونی در این مراسم شرکت می کنند و صدها نفر مردم این نماد عظیم را بر دوش می کشند و گرد میدان نخل به حرکت در می آورند.
علاوه بر ارادتمندان استان یزد به مراسم عزاداری امام حسین(ع)، بسیاری از توریستهای کشورهای خارجی و حتی مردم سایر نقاط کشورمان برنامه سفر خود را به نحوی تنظیم می کنند که روز عاشورا در استان یزد باشند زیرا مراسم نخل گردانی را یکی از پرشور ترین مراسم عزاداری امام حسین (ع) می دانند.
شکوه ویژه نخل برداری در یزد و تفت
البته این مراسم در شهرستانهایی نظیر تفت، مهریز و یزد بسیار ویژه و با شکوه خاصی نسبت به سایر شهرستان ها برگزار می شود و جمعیت بسیاری حتی از مرکز استان برای تماشای این مراسم به تفت و مهریز می روند.
این فرهنگ و باور مردم استان یزد همچنین مراسم ویژه عزاداری به عنوان یکی از فرهنگهای ملی در فهرست آثار معنوی سازمان میراث فرهنگی به ثبت رسیده است.